H ανάδειξη της Αθήνας σε μητροπολιτικό κέντρο

 

athensΗ επιστημονική συζήτηση που ξεκίνησε κυρίως μέσα από τις φιλόξενες σελίδες της «Καθημερινής», μετά τη δημοσιοποίηση του αποτελέσματος του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού Re-think Athens (Ξανά-Σκέψου την Αθήνα), τον οποίο προκήρυξε το Ιδρυμα Ωνάση, είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα αν και καταρχήν έχει περιοριστεί στον χώρο των αρχιτεκτόνων, των πολεοδόμων και μόνον πρόσφατα των ανθρώπων του πολιτισμού (βλ. άρθρου του Π. Τέτση «Καθημερινή» 26.06.2013). Η συμβολή των συγκεκριμένων κλάδων εξηγείται από το γεγονός ότι η επιστημονική συζήτηση για το παρόν και το μέλλον των μεγάλων αστικών κέντρων στη χώρα μας δεν φαίνεται μάλλον να συγκινεί και άλλους κλάδους επιστημών. Τα χαρακτηριστικά και οι λειτουργίες όμως ενός μεγάλου αστικού κέντρου και ιδιαίτερα της πρωτεύουσας επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά καθοριστικά ζητήματα της ανάπτυξης μιας χώρας, όπως π.χ. τον τουρισμό και τις χρήσεις του ελεύθερου χρόνου.

Θετικές κινήσεις

Είναι ήδη προφανές, πάντως, από τη συζήτηση που έχει προκύψει για τον συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, ότι ο πολεοδομικός σχεδιασμός ή/οι επιμέρους παρεμβάσεις σε αυτόν στην περίπτωση της Αθήνας ως πόλης-πρωτεύουσας δεν είναι «προνόμιο» μόνο κάποιων ειδικών, οι οποίοι και τελικά αποφασίζουν τι θα γίνει.

Ειδικότερα, αυτό είναι αλήθεια όταν αναφερόμαστε στο κέντρο της Αθήνας, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αναφορικά με το δομημένο του περιβάλλον, το οποίο κατά κύριο λόγο αφορά ο συγκεκριμένος διαγωνισμός. Το κέντρο μιας πρωτεύουσας άλλωστε είναι αυτό το οποίο δίνει τον ιδιαίτερο «τόνο» στα χαρακτηριστικά της ως διεθνούς μητροπολιτικού κέντρου με τις ανάλογες λειτουργίες. Η επιλεγείσα πρόταση, κατά τη γνώμη μου, εμπεριέχει ορισμένα ιδιαίτερα σημαντικά δεδομένα, τα οποία συμβαδίζουν με τα χαρακτηριστικά μητροπολιτικών κέντρων σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Συγκεκριμένα αναφέρω τα εξής: 1. Την ένταξη του συγκεκριμένου σχεδίου σε άλλες προσπάθειες πεζοδρόμησης και ενοποίησης του ευρύτερου κέντρου.
2. Την πολύ ενδιαφέρουσα χρήση του πράσινου στον κεντρικό οδικό άξονα της πόλης, ο οποίος πεζοδρομείται.
3. Τη χρήση του «υποβαθμισμένου» έως σήμερα τραμ ως του βασικού -και οικολογικότερου- συγκοινωνιακού μέσου στο προτεινόμενο σχέδιο.
4. Τη συμβολή που μπορεί να έχει αυτό στην αλλαγή του τρόπου και του χρόνου λειτουργίας της οικονομικής και κοινωνικής ζωής του ευρύτερου κέντρου.
5. Την ταύτιση με παρόμοια παραδείγματα παρεμβάσεων (ιδιαίτερα στην Ευρώπη) σε αστικά κέντρα μεσαίων ή μεγάλων πόλεων, την τελευταία εικοσαετία.
6. Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι πλέον η συγκεκριμένη πρόταση συμβάλλει θετικά στην ανάδειξη -κάτι που λείπει έως τώρα- του μητροπολιτικού ρόλου που πρέπει να αποκτήσει η πρωτεύουσα στην ευρύτερη προοπτική ανάπτυξης της χώρας.
7. Η μητροπολιτική αυτή διάσταση διεθνώς χαρακτηρίζεται από υπηρεσίες και υποδομές διοίκησης, τουρισμού, εμπορίου και ελεύθερου χρόνου. Το συγκεκριμένο σχέδιο είναι προφανές ότι σε όλα τα παραπάνω, αλλά ειδικότερα στον τουρισμό και στον ελεύθερο χρόνο, αναδεικνύει ένα διαφορετικό, οικείο και περιβαλλοντικά ήπιο πρόσωπο του ευρύτερου κέντρου της πρωτεύουσας, τόσο για τους αλλοδαπούς και ημεδαπούς τουρίστες όσο και για τους κατοίκους της ίδιας της πρωτεύουσας.
8. Επιπλέον, θα μπορέσει να συμβάλει στην επί χρόνια συζητούμενη προώθηση και προβολή της Αθήνας ως τουριστικού προορισμού για ταξίδια μικρής διάρκειας (πολιτισμός, shopping, εκδηλώσεις).

Τέλος, θεωρώ ότι η προτεινόμενη παρέμβαση είναι γεγονός ιδιαίτερης σημασίας και μπορεί να συνδεθεί ουσιαστικά με όλα τα έργα, τις υποδομές και τις πρωτοβουλίες που έχουν συμβάλει τα τελευταία χρόνια στην προσπάθεια ανατροπής της εικόνας μιας πρωτεύουσας συντηρητικής, παραδοσιακής και χωρίς ιδιαίτερη πολιτιστική και περιβαλλοντική φυσιογνωμία με βάση τα διεθνή δεδομένα. Οι ενδιαφέρουσες αυτές παρεμβάσεις και έργα μπορούν σε συνέργεια και με το Rethink Athens να βελτιώσουν τα χαρακτηριστικά της Αθήνας ως πρωτεύουσας, ως μητροπολιτικού κέντρου αλλά και ως τουριστικού προορισμού. Τα παραδείγματα αυτά είναι το μετρό, ο προαστιακός σιδηρόδρομος, το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος», η Αττική Οδός, η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, τα έργα στο μέτωπο της παραλιακής (Εθνική Βιβλιοθήκη).

Επιπλέον, σημαντική ώθηση προς αυτή την κατεύθυνση έχει δώσει και η αύξηση σημαντικών χώρων πολιτισμού σε περιοχές του κέντρου ή συνδεόμενες με αυτό (Μουσείο Ακρόπολης, Μέγαρο Μουσικής, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Ιδρυμα Θεοχαράκη, Ιδρυμα Κακογιάννη), αλλά και η μεγάλη αύξηση χώρων εκδηλώσεων σχετικά με τον πολιτισμό (αίθουσες τέχνης, θεατρικές σκηνές κ.λπ.) στις ίδιες περιοχές (κέντρο, Κεραμεικός, Ψυρρή, Γκάζι κ.ά.). Εδώ ακριβώς όμως υπεισέρχεται και ο κομβικός ρόλος της Πολιτείας, η οποία σε συνεργασία κατ’ αρχάς με τον Δήμο Αθηναίων και την Περιφέρεια θα πρέπει να εντάξει όλα τα παραπάνω σε έναν ενιαίο στρατηγικό σχεδιασμό σχετικό με τον μητροπολιτικό ρόλο της Αθήνας. Το Re-think Athens μας βάζει πραγματικά να ξανασκεφτούμε τη σημασία μιας «άλλης» Αθήνας.

* Ο κ. Πάρις Τσάρτας είναι καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης και πρύτανης Πανεπιστημίου Αιγαίου. Βιβλιογραφικές Αναφορές

Αίσωπος Γ., «Ποιος σχεδιάζει την πόλη;», «Καθημερινή», 6.6.13
Ρηγόπουλος Δ., «Η Αθήνα των Ιδρυμάτων και της Κοινωνίας των Πολιτών», «Καθημερινή», 17.5.13
Τέτσης Π. «Η απειλή της “ανάπλασης” της Πανεπιστημίου». «Καθημερινή», 10.6.13 http://www.rethinkathens.org/

Του ΠΑΡΙ ΤΣΑΡΤΑ*

Πηγή: Η Καθημερινή

Speak Your Mind