Νέα Συγγρού, ο δρόμος αυτοκινήτων και πεζών, η λεωφόρος του πολιτισμού

 

getimage.aspxΗ λεωφόρος Συγγρού κατασκευάστηκε στην αρχή του 20ού αιώνα και αναδείχθηκε στα χρόνια του 1960 και του ’70 σε δρόμο του καλοκαιριού που οδηγεί στη θάλασσα και στα όνειρα. Οι ταινίες της εποχής αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα, αλλά και πολλοί από εμάς θυμούνται καλά τα νεανικά τους χρόνια. Στην αρχή της δεκαετίας του 1980 ένα τμήμα της Συγγρού, από τον Ιλισό ώς το Δέλτα, μετατράπηκε εύκολα σε κλειστό αυτοκινητόδρομο ταχείας κυκλοφορίας, για να εξυπηρετήσει μια πόλη των γρήγορων μετακινήσεων με το αυτοκίνητο, στην προοπτική ενός δικτύου αυτοκινητόδρομων αμερικάνικου τύπου, που ευτυχώς δεν συνεχίστηκε. Η Συγγρού των 3,5 χιλιομέτρων, με τις συνεχόμενες μπάρες και τις δέκα υπόγειες διαβάσεις για πεζούς, μπορεί να αποτέλεσε τη χαρά όσων ήθελαν να μετρήσουν την τελική ταχύτητα του αυτοκινήτου τους, αλλά δεν έλυσε πολλά προβλήματα κυκλοφορίας, αφού η παραλιακή και η Συγγρού ώς το κέντρο είχαν τρεις λωρίδες και διαβάσεις, μη επιτρέποντας μεγαλύτερο από τον δικό τους φόρτο. Το κομμάτι με τις πέντε λωρίδες και τον παράδρομο υπήρξε πάντα «άνετο» για τα αυτοκίνητα. Αντιθέτως, κατασκεύασε ένα κυριολεκτικό τείχος ανάμεσα στις ζωντανές γειτονιές κατοικίας που αναπτύσσονταν στις δύο μεριές του, τη Νέα Σμύρνη και την Καλλιθέα, που είναι από τους πιο πυκνοκατοικημένους δήμους της Ελλάδας. Οι υπόγειες διαβάσεις έγιναν γρήγορα αδιάβατες, ιδίως το βράδυ. Στις δύο μεριές του δρόμου κουνούσες το μαντίλι για να σε δουν οι απέναντι, ενώ σε ελάχιστα χρόνια τα μέτωπα του αυτοκινητόδρομου γέμισαν από μεγάλα κτίρια γραφείων και άλλων χρήσεων που απευθύνονταν αποκλειστικά στους πελάτες του δρόμου γυρνώντας την πλάτη στις γειτονιές. Ο αυτοκινητόδρομος έλυσε ένα δυνάμει πρόβλημα και μόνο εν μέρει αλλά δημιούργησε πολύ περισσότερα και κυρίως κατέστρεψε την αστική συνέχεια της πόλης και απέκλεισε κάθε περίπτωση βιώσιμης κινητικότητας.

Η μετατροπή της Λεωφόρου Συγγρού σε αστική λεωφόρο, με επιβράδυνση της κυκλοφορίας, οργάνωση διαμπερών συνδέσεων των αποκομμένων συνοικιών, ενίσχυση των υπηρεσιών πολιτισμού και αναψυχής και πυκνή φύτευση, είναι το αντικείμενο έρευνας με σκοπό την εφαρμογή της.

Στα 35 χρόνια που πέρασαν από τη μετατροπή ενός τμήματος της Συγγρού σε αυτοκινητόδρομο έχουν αλλάξει πολλά. Η λογική του κλειστών αυτοκινητόδρομων που εξυπηρετούν τα αστικά κέντρα έχει αμφισβητηθεί και εγκαταλειφθεί, έχουν αλλάξει οι συνήθειες και οι συνθήκες της μετακίνησης, έχουν εγκατασταθεί μέσα σταθερής τροχιάς, και ταυτόχρονα προχωρούν μεγάλα έργα για την ανασυγκρότηση του κέντρου της Αθήνας και την καλύτερη σύνδεσή του με το Φαληρικό μέτωπο και τον Πειραιά. Με την αποτροπή της διαμπερούς κυκλοφορίας αυτοκινήτων από το κέντρο της Αθήνας, που δρομολογεί η μετατροπή της Πανεπιστημίου σε δρόμο δημόσιας συγκοινωνίας και πεζών, η Συγγρού δεν θα τροφοδοτεί με τον ίδιο φόρτο την Αθήνα, και άρα χάνει τη λειτουργική σημασία του κλειστού αυτοκινητόδρομου. Στις δύο πλευρές του «ορύγματός» της έχουν επιπλέον αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια ισχυρές δραστηριότητες πολιτισμού, που θα επεκταθούν δραστήρια στα επόμενα 2 χρόνια, και θα συνδυαστούν δυναμικά με το Πανεπιστήμιο, τους κινηματογράφους, τα ξενοδοχεία, τις επιχειρήσεις. Από το Φιξ/ΕΜΣΤ ώς το νέο συγκρότημα πολιτισμού στο Δέλτα και το θαλάσσιο μέτωπο η Συγγρού καλείται να αναλάβει έναν νέο σημαντικό ρόλο σύνδεσης του κέντρου πόλης με τη θάλασσα και ταυτόχρονα ένα ρόλο «ειρήνευσης» των δύο πλευρών της. Επιβάλλεται η «επιβράδυνση» της Συγγρού και η μετατροπή της σε αστική λεωφόρο.

Ο επαναπροσδιορισμός του αστικού χαρακτήρα της λεωφόρου Συγγρού με περιορισμό του πλάτους του οδοστρώματος, με επιβράδυνση της κυκλοφορίας αυτοκινήτων, οργάνωση διαμπερών συνδέσεων επιφανείας των συνοικιών που έχουν αναπτυχθεί στις δύο πλευρές της, ενίσχυση των παρόδιων χρήσεων πολιτισμού, υπηρεσιών και αναψυχής, και την κατασκευή ευρείας ζώνης με υψηλή φύτευση και στις δύο πλευρές για την κίνηση πεζών και ποδηλάτων, έχει προταθεί από την ίδια έρευνα του ΕΜΠ που μελέτησε τη σύζευξη του κέντρου Αθήνας και Πειραιά και πρότεινε την ανασυγκρότηση του κέντρου με άξονα την Πανεπιστημίου, επειδή θεωρούσε ότι τα δύο έργα βρίσκονται σε λογική και λειτουργική συνέχεια. Για τον ίδιο λόγο η μετατροπή της Συγγρού σε αστική λεωφόρο είχε περιληφθεί στο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνα – Αττική 2021. Τον Ιούνιο του 2011 οργανώθηκε από τον ΟΡΣΑ και την ερευνητική ομάδα του ΕΜΠ, σε συνεργασία με τις αρχιτεκτονικές σχολές του Παρισιού La Villette και του Στρασβούργου, ένα εργαστήριο με θέμα τη μετατροπή του αυτοκινητόδρομου της Συγγρού σε αστική λεωφόρο, από την οποία έχουν προκύψει ενδιαφέρουσες ιδέες και εικόνες, που δίνουν μια αίσθηση από αυτά που θα ακολουθήσουν όταν ολοκληρωθούν οι αναγκαίες μελέτες. Με επίγνωση όλων αυτών, η Περιφέρεια Αττικής έχει αναθέσει στο ΕΜΠ έρευνα με θέμα τη «Δικτύωση των αστικών παρεμβάσεων στη μητροπολιτική Αθήνα», η οποία έχει συμπεριλάβει τη Συγγρού στα 2-3 σημαντικά έργα των επόμενων χρόνων. Στην περίπτωση αυτή, το έργο της μετατροπής θα χωριστεί σε δύο φάσεις. Στην πρώτη, που θα είναι άμεσης εφαρμογής, θα «πέσουν» οι μπάρες, θα κατασκευαστούν ισόπεδες διαβάσεις για πεζούς, θα κλείσουν οι υπόγειες, και θα μειωθεί η ταχύτητα αυτοκινήτων σε εκείνη που επιβάλλεται σε αστικές περιοχές. Σε δεύτερη φάση θα γίνουν ειδικότερες μελέτες, και με αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, για τον σχεδιασμό παρεμβάσεων, την ενσωμάτωση των παράδρομων στο δίκτυο των πεζών, την ενίσχυση των φυτεύσεων, τη δημιουργία ποδηλατόδρομου, κ.λπ. Ταυτόχρονα θα εξετασθεί η δυνατότητα κατασκευής μιας γραμμής τραμ, που θα συνδέσει το Φιξ με το Δέλτα, και θα αλλάξει δυναμικά τη σχέση του κέντρου με το Φαληρικό μέτωπο, τη λειτουργία των πολιτιστικών, εκπαιδευτικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που έχει αναπτυχθεί σε όλο το μήκος της Συγγρού, όσο και τη σχέση των πυκνών γειτονιών κατοικίας που βρίσκονται στις δύο μεριές της. Η νέα Συγγρού θα είναι δρόμος των αυτοκινήτων και των πεζών, λεωφόρος του πολιτισμού και «μέτρο» των νέων μητροπολιτικών συνθηκών που διεκδικούν οι πόλεις για τον άνθρωπο στον 21ο αιώνα.

*Ο κ. Παναγιώτης Τουρνικιώτης είναι καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ και επιστημονικός σύμβουλος στο Re-think Athens.

Πηγή: Η Καθημερινή

Speak Your Mind